Герцен Теодор Теодорович – монументалист, график, кескіндемеші. Қырғыз КСР-нің халық суретшісі, КСРО және Қырғыз КСР суретшілер одағының мүшесі (1970), Токтогул атындағы Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты. Теодор Теодорович Герцен 1935 жылы 15 наурызда Орловка ауылында (қазіргі Ак-Дёбё, Талас облысы) дүниеге келген. Алғашқы көркемдік білімін әкесінен алды. Оның әкесі Теодора Гергардовича Герцен – өнерге қызығатын, кітап, сурет жинаған, мектепте сурет салу және сызу пәнінен сабақ берген білімді адам болды. Суретшінің балалық шағы соғыстың ауыр жылдарына тап келді. Әкесі ауылдың барлық ересек неміс тұрғындары сияқты, еңбек майданына, Уралға жіберілді. Колхоз өмірінің қиыншылықтары мен... далее

Герцен Теодор Теодорович – монументалист, график, кескіндемеші. Қырғыз КСР-нің халық суретшісі, КСРО және Қырғыз КСР суретшілер одағының мүшесі (1970), Токтогул атындағы Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты. Теодор Теодорович Герцен 1935 жылы 15 наурызда Орловка ауылында (қазіргі Ак-Дёбё, Талас облысы) дүниеге келген. Алғашқы көркемдік білімін әкесінен алды. Оның әкесі Теодора Гергардовича Герцен – өнерге қызығатын, кітап, сурет жинаған, мектепте сурет салу және сызу пәнінен сабақ берген білімді адам болды. Суретшінің балалық шағы соғыстың ауыр жылдарына тап келді. Әкесі ауылдың барлық ересек неміс тұрғындары сияқты, еңбек майданына, Уралға жіберілді. Колхоз өмірінің қиыншылықтары мен ауытпалықтары әйелдер мен балалардың мойнына түсті. Балалық шақтың естеліктерінде қалған соғыс жылдары суретшінің кейінгі жұмыстарында көрініс табады, мысалы, 1976 жылы жазылған «Менің колхозымның тарихы» атты гравюралар сериясында: «Ерлер кетті», «Майданға хат», «Майданға нан» және т.б., бұл жұмыстар 1980 жылы Ұлы Жеңіске арналған көрмеде көрсетілді. 1951 жылы Қызыл-Қия тау-кен өнеркәсіп училищесіне оқуға түсіп, бітіргеннен кейін электровоз машинисті болып жұмыс істеді, бірақ суретші болу арманын тастамады. 1954 жылы Фрунзе көркемсурет училищесіне оқуға түсті. Оның ұстаздары И.Д. Мирошниченко, В.П. Жуков, Ф.М. Стукошин болды. Курстастары арасында А.Осмонов, В.Максимов, Б.Джумабаев болды. Сол кездері жоғары және төменгі курстарда белгілі суретшілер оықп жатты. Олар - В.Буторин, А.Горев, Э.Токтогонов, В.Копотев, А.Ботоканов, В.Улитин және т.б. суретшілер оқыды. 1957 жылы Герцен Республикалық жастар фестиваліне арналған көрмеге алғаш рет қатысқан. 1959 жылы училищені бітірген жылы Герцен В.И. Суриков атындағы Мәскеу көркемсурет институтына түсуге тырысады. Бірақ құжаттарын өткізе алмағандықтан, келесі жылы қайта оқуға түсуге шешім қабылдайды. Сол жылы клубтың ескі ғимаратын жөндеп, шеберханаға айналдырып, жұмыстарын көрмеге қояды. Көп ұзамай әкесімен бірге оны көрме залына айналдырады (1960), онда румын график-суретшілерінің жылжымалы шетелдік көрмесі көрсетіледі. Одан кейін қырғыз графиктерінің: Л.Ильина, А.Михалева, А.Осташева, И.Белевича, А.Сгибнева, Н.Ефременко, М.Оморкулова және т.б. жұмыстары қойылды. Теодор Герценнің жеке көрмесі қайтадан өтті. Орлов галереясына көрермендердің көптеп келуі сол кездің газеттерінде жазылғандай, барлық күткеннен де асып түсті. 1960 жылы үлкен байқауды жеңіп, С.Г. Герцен Строганов атындағы Мәскеу көркемсурет академиясының монументалды-декоративті кескіндеме факультетінің студенті атанды. Сабақтарды кеңестің ірі шеберлері В.К. Замков, В.Ф. Бордюченко, А.Х. Максимова, Н.И. Белянина, В.А. Ермоловалар жүргізді. Осы уақытта Теодор Герценнің шығармашылық өмірінде Диль-Фируз Игнатьева пайда болды, ол суретшінің әйелі ғана емес, оның өнерге қатысты кәсіби мәселелерді талқылай алатын әріптесі болды. Оның нәзік те талғамды колоритті натюрморттары мен пейзаждары қырғыз өнерін байыта түсті. Герценнің институттағы оқуының қорытындысы - «Ұлттық ән мерекесі» атты дипломдық жұмысы жоғары бағаға ие болды. Бұл сурет Фрунзе қаласындағы Қырғыз драма театрының фойесіне арналған және сол жерде орындалған. Герценнің шығармашылығы республикада монументалды өнердің қалыптасуында ерекше бағыт болып ерекшеленді. Оған тақырыптық мазмұнсыз, тым жалпылама образдық-стильдік формалар жат болды. Герценнің өнерге деген көзқарасы сюжетке негізделген. Графика мен монументалды кескіндеме жұмыстары бір-бірімен тығыз байланысты және образдық міндеттерді шешуде стильдік бірлікпен ерекшеленеді. Оның соңғы жылдардағы шығармашылығында негізгі орынды «Манас» эпосының төрт томдық басылымына арналған иллюстрациялар циклі алып отыр. Бірнеше жылдық қарқынды еңбектің нәтижесінде суретшінің қырғыз тақырыбына арналған барлық жұмыс тәжірибесі жинақталды. скрыть